Bir kimse, namaz kılarken, yanılarak birinci oturuşu yapmasa ne yapmalıdır?
Hanefi ve Şafii mezhebine göre, bir kimse yanılarak birinci oturuşu yapmasa, sonra bu oturuşu hatırlasa bakılır; eğer oturma haline daha yakın ise geri döner ve oturup teşehhüdde bulunur. Eğer ayakta, durma haline daha yakınsa geri dönmez. Namazın sonunda sehiv secdesi yapar.
Dört rekâtlı namaz kılan bir kimse, son oturuşa oturmadan beşinci rekâta kalkarsa ne yapmalıdır?
Hanefi mezhebine göre, dört rekâtlı namaz kılan bir kimse, son oturuşa oturmadan, bilerek beşinci rekâta kalkarsa namazı fasit olur. Fakat son oturuşu unutarak terk edip beşinci rekâta kalkan bir kimse, eğer bu rekâtın secdesini yapmamış ise geri döner, oturur ve sonunda da sehiv secdesi yapar. Ama beşinci rekâtın secdesini yapmışsa namazı batıl olur. İmam-ı Azam ve İmam Muhammed’e göre, böyle bir kimsenin, bu namaza bir rekât daha ekleyerek altıya tamamlaması menduptur, iyi görülmüştür. Kılınan son iki rekât nafile yerine geçer. Ayrıca, batıl olan bu namazı da iade etmek (tekrar kılmak) gerekir.
Şafii mezhebine göre, bir kimse unutarak beşinci rekâta kalktığında, şayet dördüncü rekâtta teşehhüdü okumadan evvel kalkarsa ve beşinci rekâtta teşehhüd okumadan önce durumu hatırlarsa hemen teşehhüde dönüp oturur. Beşinci rekâtta teşehhüdü okuduktan sonra durumu hatırlarsa yapacak bir şey yoktur. Yalnız secde-i sehv getirir.
Namazda iki ya da daha fazla yanılma durumunda ayrı ayrı sehiv secdesi yapmak gerekir mi?
Hanefi ve Şafii mezheplerine göre, bir kimse namazda iki defa veya daha fazla yanılırsa hepsi için namazın sonunda bir tek sehiv secdesi (iki secde) yapması yeterlidir.
İmama uyan bir kimse, kendi hatası sebebiyle sehiv secdesi yapabilir mi?
İmama uyan birisi, imama uyduğu zaman içerisinde kendi hataları sebebiyle sehiv secdesi yapmaz. Nitekim Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur; “İmamın arkasında olan kimseye sehiv yoktur. İmam yanılırsa hem o hem de ona uyanlar secde eder. Eğer imama uyan hata yaparsa ona secde gerekmez. İmam ona kâfidir.” (Darekutnî)
Ancak imama sonradan uyan kimse, imam selam verdikten sonra, yetişemediği rekâtları tamamlarken, sehiv secdesini gerektirecek bir hata yaparsa her iki mezhebe göre de sehiv secdesi yapması gerekir. (Fıkhu’l-İslami ve Edilletuhu; 2/231)
Bir kimse, kıldığı namazda şüpheye düşerek üç rekât mı, yoksa dört rekât mı olduğunu, hatırlamazsa ne yapması icap eder?
Hanefi ve Şafii mezheplerine göre, bir kimse, kıldığı namazda şüpheye düşerek, üç rekât mı, yoksa dört rekât mı olduğunu hatırlamazsa eğer bu yanılma kişinin başına ilk defa geliyorsa namazını yeniden kılmalıdır. Çünkü namazı batıl olmuştur.
Eğer bir kimseye bu şüphelenme (vesvese olarak) sürekli olarak geliyorsa galip olan kanaatine göre, namazına devam eder. Üç rekât veya dört rekât kıldığı hususunda hangisi hakkında, kanaati ağır basıyorsa o tarafı tercih eder.
Namazda şüphelenerek kaç rekât kıldığı hususunda kesin bir kanaate varamayan bir kimse, en az rekâta itibar ederek namazına devam eder. Çünkü en azı hakkındaki bilgi kesindir.
Bir kimse, bilerek bir rüknu imamdan önce yaparsa namazı bozulur mu?
Hanefi ve Şafii mezheplerine göre, bir kimse, bilerek imamdan önce rükûa varır yahut imamdan önce rükû’dan kalkarsa onun namazı bozulur. Eğer bu hareketi yanılarak yaparsa geri dönerek imama uyar. Böyle bir kimsenin namazı batıl olmaz.
Fakat Hanefi mezhebine göre bir kimse, yanılarak bile olsa imamdan önce bir rüknü eda etse imamla birlikte yahut imamdan sonra o rüknü yerine getirir ve selam vermezse namazı batıl olur. Eğer imamla birlikte yahut imamdan sonra o rüknü iade eder ve imamla birlikte selam verirse o takdirde namazı batıl olmaz.
Şafii mezhebine göre özürsüz olarak fiili bir rüknü, imamdan önce yapmadıkça, cemaatin namazı batıl olmaz. Yanılarak yapmak gibi Kur’an okuyuşunda imamdan geri kalmak örneğinde olduğu gibi, özürsüz olarak bile bile bir rüknün yerine getirilmesinde imamdan sonraya kalmak da namazı bozan hallerdendir.
GÜLİSTAN
