NAMAZDAN ÖNCE YAPILMASI GEREKENLER

Kılınan namazın sahih olması için, namazdan önce yapılması gereken bir takım işler vardır. Bunlar; abdest alması gereken bir durum varsa abdest almak, gusül yapmayı gerektiren bir durum varsa gusül yapmaktır. Şimdi bunları kısaca açıklayacağız.

ABDEST

Allah’u Zülcelal bir ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur:
“Ey İman edenler! Namaza kalktığımız zaman, yüzlerinizi ve ellerinizi dirseklerinizle beraber yıkayın. Başlarınızı meshedin. Ayaklarınızı topuklarla beraber yıkayın...” (Maide,6)

Hz. Peygamber (a.s.v)’de bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur:
“Sizden biri abdest suyuna yaklaşır, ağzına ve burnuna su verip geri dökerse, yüzünün, ağzının ve genizlerinin günahları akar gider.

Allah’ın emrettiği gibi yüzünü yıkarsa, yüzünün günahları sakalının uçlarından akar gider. Kollarını dirseklerine kadar yıkayınca, ellerinin günahları parmak uçlarından akan su ile beraber dökülür.

Başını meshettiği zaman, başının günahları saçlarının uçlarından dökülen su ile akar gider. Ayaklarını topuklarıyla beraber yıkayınca da, ayaklarının günahları parmaklarının uçlarından akan su ile birlikte gider.” (Müslim)

Hz. Peygamber (a.s.v) diğer bir hadis-i şerifte ise şöyle buyurmuştur:
“Ümmetimin kıyamet günü abdest âzâlarındaki parlaklıklarından (tanınıp) çağrılacaklar. Bizden kimin parlaklığını artırmaya gücü yetiyorsa, yapsın” (Buhari)

İşte bu ayet-i kerime ve hadis-i şeriflerden abdestin ne kadar faziletli bir amel olduğu anlaşılmaktadır.

ABDESTİN FARZLARI

Hanefi mezhebine göre, abdestin farzı dörttür. Bu dört farz şunlardır;
1-) Yüzü yıkamak
2-) Elleri dirseklerle beraber yıkamak
3-) Başın en az dörtte birini ıslak elle meshetmek
4-) Ayakları topuklarla beraber yıkamak
Şafii mezhebine göre ise, yukarda belirtilen dört farzdan başka niyet ve abdest azalarında tertipte farzdır. Ayrıca Şafii mezhebine göre, başın en az üç kılını meshetmek yeterlidir.

ABDESTİN SÜNNETLERİ

Hanefi ve Şafii mezhebine göre abdestin sünnetleri şunlardır;
1-) Abdeste euzü besmele ile başlamak,
2-) Abdest almaya niyet etmek (Şafii mezhebinde niyet farzdır)
3-) Elleri bileklere kadar yıkamak
4-) Ağza ve burna üçer defa su verip çalkalamak. (Şafii mezhebinde üç avuçla ağza ve burna beraber su verilir.)
5-) Misvak kullanmak
6-) Abdest azalarının yıkanmasında tertibe riayet etmek (Şafii mezhebinde tertibe riayet etmek farzdır.)
7-) her azayı üçer defa yıkamak
8-) Abdestte daima sağdan başlamak
9-) Sakalı, el ve ayak parmaklarının arasını hilallemek
10-) Elleri ve ayakları yıkarken parmak uçlarından başlamak
11-) Abdest azalarının normal sınırından fazla yerini yıkamak
12-) Başın tamamını meshetmek
13-) Kulakları ve boynu meshetmek (Şafii mezhebinde boynu meshetmek sünnet değildir.)
14-) Abdest azalarını birbiri ardınca kurumadan evvel yıkamak

ABDESTİN ADABI

Hanefi ve Şafii mezhebine göre, Abdestin adabı şunlardır;
1-) Suyu israf etmeden belirtilen ölçülerde kullanmak,
2-) Her organı yıkarken şöyle demek;

"Bismillahirrahmanirrahim. Eşhedü enlâ ilahe illallahu vahdehu lâ şerike leh. Ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve Rasulüh"demek.

"Rahman ve Rahim Allah'ın adıyla Allah'dan başka ilah olmadığına, O'nun bir olduğuna (tek) ortağı bulunmadığına ve Muhanımed (Sallallahu Aleyhi Ve Sellem)'in O'nun kulu ve Resulü olduğuna şehadet ederim."

3-) Henüz vakit girmeden abdest alıp namaza hazır olmak,
4-) Kıbleye yönelerek abdest almak,
5-) Abdest alırken dünya kelamı konuşmamak,
6-) elleri yıkarken dar olmayan yüzüğü hareket ettirmek, eğer yüzük dar ise oynatmak vaciptir.
7-) Yüzü yıkarken göz çukurlarını yoklamak,
8-) Abdest alırken güç yettiğince başkalarından yardım istememek,
9-) Avret yeri açık olarak abdest almamak,
10-) Abdestten sonra iki rekat namaz kılmak, (Hanefi mezhebine göre, bu namaz kerahet vakitlerinde kılınmaz. Şafii mezhebine göre, abdestin kerahet vakitlerine denk gelmesi halinde kılınır.)
11-) Abdest azalarını yıkarken ovmak,

ABDESTİN MEKRUHLARI

Hanefi ve Şafii mezhebine göre Abdestin mekruhları şunlardır;
1-) Azaları üçten fazla yıkamak,
2-) Abdest suyunu silkelemek
3-) Abdest esnasında gereksiz yere konuşmak,
4-) Suyu yüze çarpmak,
5-)Abdestin sünnetlerinden birini terketmek,
6-) Avuçtaki suyu değiştirmeden üç defa kullanmak,
7-) Meshi suyla üç defa tekrarlamak, (Şafii mezhebine göre, meshi üç dafa tekrarlamak sünnettir.)
8-) Azaları yıkamaya sol taraftan başlamak.

ABDEST ALMA

1-) Önce euzü besmele çeker ve abdest almaya niyet ederiz.
2-) Ellerimizi bileklerimize kadar yıkarız.
3-) Ağzımıza sağ elimizle üç defa alır, iyice temizleriz.
4-) Daha sonra, burnumuza üç defa su alır temizleriz. Şafii olanlar üç defa ağza ve burna beraber su verirler.
5-) Bundan sonra yüzümüzün her tarafını üç defa yıkarız.
6-) Evvela sol el ile sağ kolumuzu, sonra da sağ el ile sol kolumuzu dirseklerimizle beraber yıkarız.
7-) Eller ıslatılır, Hanefiler bir defa başın en az dörtte birini meshederler. Şafiiler ise, en az üç kılı üç defa meshederler. Fakat başın tamamını meshetmek daha iyidir.
8-) Sonra kulakların hem içlerini hem de dışları meshedilir.
9-) Bundan sonra Hanefiler boynunu meshederken, şafiiler boynunu meshetmezler. 10-) Daha sonra önce sağ ayağımızı, sonra da sol ayağımızı topuklarla beraber temizce yıkarız.
Böylelikle abdestimizi tamamlamış oluruz.

Abdestten Sonra Okunan Dua

"Bismillahirrahmanirrahim. Eşhedü enlâ ilahe illallahu vahdehu lâ şerike leh. Ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve Rasulüh. Allahümmec-alni minettevvabine vec’alni min el mütedahhirine vec’alni min ibâdike-s sâlihine sübhaneke-llahümme vebihamdike ve eşhedü enlâ illâ ente estağfirüke ve etübu ileyke"

"Allah'dan başka ilah olmadığına, O'nun bir (tek) olduğuna, ortağı bulunmadığına ve Muhammed (s.a.v.) O'nun kulu ve resulü olduğuna şehadet ederim. Ey Allah'ım! Beni çok tevbe edenlerden ve (günahların-dan) temizlenenlerden eyle! Ve beni salih kullarından eyle! Seni (her türlü noksanlıktan) tenzih ederim ve sana hamd ederim. Şehadet ederim ki senden başka ilah yoktur. Affına sığınır ve sana tövbe ederim."

Bu dua okunduktan sonra, bir, iki, ya da üç defa kadir suresini okumak iyidir. Çünkü Hz. Peygamber (a.s.v) bir Hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur;
“Kim abdestini bitirince Kadir suresini bir defa okursa, sadıklardan olur. İki defa okursa şehidlerin divanına yazılır. Üç defa okursa, peygamberlerle haşrolunur.” (Deylemi)

Kadir suresi:

İnna enzelahü fî leyletil kadr. Ve mâ edrâke mâ leyletül kadr. Leyletül kadri hayrun min elfi şehr. Tenezzelül melâiketü ve’r-ruhu fîha bi’izni Rabbihim, min külli emrin selam. hiye hatta matla’il fecr.
“Şüphesiz Biz onu (Kur’an-ı) Kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin ne olduğunu sana ne bildirdi. Kadir gecesi bin aydan daha hayırlıdır. O gece melekler ve ruh, Rablerinin izniyle her iş için inerler.O gece, tan yeri ağarıncaya kadar bir selamdır”

Abdest Alırken Dikkat Edilecek Hususlar;

Hanefi ve Şafii mezhebine göre, alınan abdestin sahih kabul edilebilmesi için, abdest alırken başlıca üç önemli şarta dikkat edilmelidir;

1-) Abdestte su ile yıkanması gereken organların, hiçbir yeri kuru kalmayacak şekilde, temiz su ile tamamen yıkanması gerekir. Bu organlarda, iğne ucu kadar küçük bir yerin bile yıkanmamış olması halinde, abdest sahih olmaz.
2-) Abdest alınırken idrar akıntısı gibi abdestin sıhhatına engel olan bir durumun olmaması gerekir. Çünkü böyle bir akıntı devam ederken alınan abdest sahih olmaz.
3-) Abdestte yıkanması gereken organların üzerinde, suyun deriye ulaşmasına engel olan bir maddenin bulunmaması gerekir. Yağlı boya, mum, iç yağı, oje gibi, kalın bir tabaka teşkil edip altına su sızdırmayan maddeler, iyice temizlenmeden alınan abdest sahih olmaz.

ABDESTİ BOZAN ŞEYLER

Hanefi ve Şafii mezhebine göre şu durumlarda abdest bozulur;
1-) Ön ve arkadan bir şeyin çıkması,
2-) Uyku, baygınlık, delilik ve sarhoşluk gibi aklı izale eden bir şeyin bulunması. Ancak oturup makadı yere iyice dayayarak ve bağdaş kurarak uyuyan kimsenin abdesti bozulmaz.
3-) Vücudun herhangi bir yerinden kan veya irin çıkması Hanefi mezhebine göre abdesti bozar. Şafii mezhebine göre, ön ve arka hariç vücudun her hangi bir yerinden çıkan kan veya irin abdesti bozmaz.
4-) Ağız dolusu kusmak Hanefi mezhebine göre abdesti bozar. Şafii mezhebine göre, kusma sebebiyle abdest bozulmaz.
5-) Hanefi mezhebine göre, bir kadının vücuduna değmekle abdest bozulmaz. Şafii mezhebine göre, mahrem olmayan bir kadının vücuduna dokunmakla abdest bozulur.
6-) Hanefi mezhebine göre, Tenasül alete dokunmak abdesti bozmaz. Şafii mezhebine göre, eli içiyle tenasül alete dokunmak abdesti bozar.
7-) Namazda yanındaki kişinin duyabileceği bir şekilde gülmek Hanefi mezhebine göre, abdesti bozar. Şafii mezhebine göre, böyle bir durumda abdest bozulmaz.

ABDESTİN FAZİLETİ

Bir kimse abdest almakla, vücuduna bir çok fayda vermiş olur.
1- Vücudun en fazla kirlenen âzâları, abdest ile günde birkaç defa temizlenmiş olur.
2- Abdest esnasında suyun vücuda dokunması ile gergin olan sinirler sakinleşir.
3- Vücut yorgunluğu gider ve bir rahatlama olur.
4- Manevi bir gıda olarak ruhu besler.
Buraya kadar söylediğimiz kural ve adapların dışında, maneviyat ehli kimselerin abdest üzerinde dikkat ettikleri edebler vardır.

Abdestin edebleri:

1- Abdest âzâlarını kalp huzuru ile yıkamaktır. Salih zatlardan birisi şöyle demiştir:
“Kalp, abdest alınırken uyanır ve huzur içinde olursa, namazda da huzur içinde olur. Abdest huzurlu şekilde alınmazsa namazda kalbe vesvese gelir."

2- Devamlı olarak abdestli bulunmak. Abdest, mü’minin manevi silahıdır. Âzâlar, dini bir alâmet olan abdestin himayesinde oldukları zaman, şeytanın o âzâlara tesir edip günaha düşürmesi zor olur.

3- Suyu israf etmeden, belirtilen ölçülerde kullanmak:
Ebu Abdullah Ruzbari (r.a) şöyle demiştir:
“Şüphesiz şeytan insanın amellerinden bir şey koparmaya çalışır. Onun için insanın kendisine emredilen şeyleri eksik veya fazla yapmalarının bir önemi yoktur, hangisini yapsa şeytan sevinir.”
Onun için Hz. Peygamber (s.a.v) bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuştur.
“Abdestte (insana) musallat olan ‘Velha’ isimli bir şeytan vardır. Onun kullandığı suda, size vereceği vesveseden sakının.” (İbni Mâce)

3- Manevi Temizliğe Önem Vermek: Maneviyat ehlinin en fazla üzerinde durdukları maneviyatlarını çirkin ve kötü sıfat ve ahlaklardan temizlemektir.

Zahiri olan bir pisliğin üzerinde titizlikle duruluyorsa, manevi olanların üzerinde daha da titizlikle durmak lazımdır.
Netice olarak, bütün bu anlattıklarımıza bakarak hâlâ abdestini huzurlu bir şekilde almayan kimse, Allah’u Zülcelal’in rızasını ecir ve sevapları önemsemiyor demektir.

Kaynak: Seyda Muhammed Konyevi; Namaz Hocası, Reyhani Yayınları.

GÜLİSTAN ARAŞTIRMA SERVİSİ